Ege'yi geçerken:1923 Türk-Yunan zorunlu nüfus mübadelesi

Abstract

Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşmasını oluşturan bir dizi hukuki belgeden biri olan 30 Ocak 1923 tarihli Türk ve Yunan nüfus mübadelesine ilişkin Lozan Sözleşmesinin 75. yıldönümünde, 1998'de Oxford Üniversitesi, Queen Elizabeth House Mülteci Çalışmaları Merkezi'nin ev sahipliğini yaptığı uluslararası bir konferansta sunulan çalışmaların derlenmesiyle ortaya çıkan bu kitap, Ege'nin her iki kıyısında çeşitli toplumsal boyutlarıyla yaşanan ve günümüze kadar uzanan zorunlu mübadelenin sonuçlarını ele alıyor. Türk ve Yunan halklarının toplumsal belleklerinde farklı yorumlarla yer almış mübadele için "tarafsız" bir tarihyazımını gerçekleştirmenin çok zor olduğunu söyleyen Renee Hirschon, görünüşe göre "daha tarafsız" bir görüş sunma çabasının bile taraflardan birince "haksız" bulunmaya mahkum olduğunu ve sonuçta herkesin kabul edeceği bir "ortak tarih anlatısının zor olacağını ifade etmektedir. Ege'yi Geçerken konferansının düzenlenmesinde, kitabın yayınlanma sürecinde İzlenen yöntem açısından tüm bu hususları dikkate alan ve tarihi "iki yanlı" olarak sunma yönündeki ilk adım olmakla birlikte, yeni kuşakları yıllar önce halkların maruz kaldığı zorunlu göçten haberli kılması ve toplumsal belleğin daha sağlam verilerle gelişmesi için gerçekleştirilen önemli bir çalışma olarak değerlendirilmelidir.