Şule Yüksel Şenler ile sözlü tarih görüşmesi

Abstract

1. Kısım: Anne ve babası Kıbrıs asıllı olan Şule Yüksel Şenler’in çocukluğu Kıbrıs’ta geçer. Şenler, atalarının Konya’dan Medine’ye ve Kıbrıs’ın fethi zamanında da Kıbrıs’a gittiğini anlatmaktadır. (2:48) Babasının memuriyeti dolayısıyla bir çok ili gezen ailenin her çocuğu farklı bir şehirde doğar. Şenler ve abisi, babaları Kayseri’deki Sümerbank’ta çalışırken doğar. Şenler, 5 yaşından beri İstanbul’da yaşamaktadır. (4:47) Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra İstanbul’a gelen ebeveynlerinin yetiştirilme tarzından da bahseden Şenler, devrimler sırasında toplumun nasıl değiştiğine dair bilgiler de vermektedir. (6:49) Çok sakin bir çocukluk geçirdiğini belirten Şenler, abisinin yardımıyla daha ilkokula başlamadan pek şeyi öğrenir. İlkokul yıllarından bahsederken dönemin eğitim sistemine de değinir. (10:53) Kız Sanat Enstitüsü’ne devam ettiği sırada çok başarılı olduğu halde ailesi tarafından okuldan alınan Şenler, ailesinin hem fazlasıyla modern hem de geleneksel bir yapıda olduğundan bahsederken arkadaş ortamı ve ailesiyle ilişkileri hakkında da detaylı bilgiler vermektedir. (18:38) 14 yaşındayken neden okuldan alındığını ve sonrasında yine ailesinin kendisini okula gönderme isteğini de anlatarak bu durumun kendisini okumaya daha çok yönelttiğini söylemektedir. (22:26) 1960 ihtilalinden önceki döneme şahit olan Şenler, ihtilal sonrası sıkıyönetim zamanlarında ailenin yaşadığı sıkıntılardan bahseder. (22:47) Lise çağındayken Risale-i Nur talebeleri ile tanışan ve Beidüzzaman Said Nursi’nin özel hizmetinde bulunan abisi Özer Şenler’in, annesini ve kendisini öğrendiği bilgiler doğrultusunda uyarma ve düzeltme isteğinin aile içerisinde ciddi gerilimlere neden olduğunu anlatmaktadır. (29:40) Adalet Partisi’nin Gençlik Kolları’nda Edebiyat ve Kültür Başkanı olan Şenler’in annesi Ümran Şenler de Adalet Partisi Kadınlar Kolu’nda çalışmaya başlar. (30:23) Abisi Özer Şenler’in Bediüzzaman Said Nursi ile tanıştıktan sonra hayatının nasıl değiştiğine ve anne ve babasının bu değişimlere verdiği tepkilere ve yaptığı baskılara yeniden değinen Şenler, bu sürecin sonunda abisinin evi terk etmek zorunda kaldığını anlatır. (33:37) Ailesindeki her bir bireyin sanatla da alakadar olduğunu belirten Şenler, babasının udi olduğunu ve kendisi de dahil olmak üzere tüm kardeşlerini musiki ile ilgilenmeleri konusunda teşvik ettiğini anlatırken uzun bir dönem kanun dersi aldığını ve yine abisinin gösterdiği tepkileri aktarmaktadır. (42:44) İffet Halim Oruz tarafından çıkarılan Kadın Gazetesi’nde yazması için teklif alan Şenler, 21 yaşında yazı hayatına başlamış olur. Gazetenin “Duyuşlar ve Görüşler” başlıklı sütununda bir hafta kendisi, bir hafta da kardeşi olmak üzere yazıları yayınlanan Şenler, bu süreçte yazılarının içeriği nedeniyle İffet Halim Oruz ile çatışırken kendisiyle nasıl yüzleştiğinden de bahseder. Gazetede yayınlanan yazılarının Anadolu’dan aldığı olumlu tepkilere de değinen Şenler, yazıları sansüre uğradığı için gazeteyi bırakır. (54:55) Bu dönemde ilk olarak milliyetçi gruplara dahil olup Alpaslan Türkeş ile tanışır. Daha sonra çeşitli gruplara girip çıksa da aradığını bulamayan Şenler, en sonunda Risale derslerine katılır. (59:10)

2. Kısım: Milliyetçi gruplara dahil olduktan sonra birçok noktada fikri ayrılıklar yaşadığını fark eden Şenler, Necip Fazıl Kısakürek’in ve Nurettin Topçu’nun konuşmalarını takip etmeye başladığı bu dönemde düşünce dünyasının şekillendiğini aktarmaktadır. (5:40) Aynı dönemde sarılık hastalığı geçiren abisinin isteği üzerine ilk defa katıldığı risale dersinde yaşadıklarını ve ders katılan kadınların verdiği tepkileri detaylarıyla aktarmaktadır. Bu dersten hemen sonra kendi evinde de Risale okumaları yapmaya başlar. (14:59) Gençlere yönelik organize ettiği bu okumaları yaptığı dönemde tesettüre girmeye karar veren Şenler, başörtülü bir şekilde sokağa çıktığı ilk gün yaşadıklarını da aktarmaktadır. (30:11) Yeni İstiklal Gazetesi’nde kapak yazısı olarak yayınlanan “İslam Kadınına Hitap” başlıklı yazısı, Türk Kadınlar Birliği tarafından dava edilir. İlk davası ve ilk beraati olan bu yazı sonrasında Şenler’in sayısız mahkemesi olur. (34:29) Şenler, uzun yıllar süren mahkemeler sırasında yaşadığı sıkıntı, baskı ve aşağılamaları da aktarmaktadır. (43:40) Mehmet Şevket Eygi’nin çıkardığı Bugün gazetesinden aldığı teklif üzerine yazın hayatına geri dönse de dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a hakaret davası nedeniyle hapse girer. (47:14) Hapis hayatını, koğuşunu ve Cevdet Sunay tarafından affedilmesine rağmen bu affı reddedişini de anlatmaktadır. (57:13) Hapisten çıktıktan sonra Şule Mecmuası’nda yayınlamak üzere kaleme aldığı Huzur Sokağı’nı, mecmua kapandığı için yayınlayamaz. (58:38)

3. Kısım: Şenler, Şule Mecmuası için kurguladığı Huzur Sokağı’nı Bahattin Çarhoğlu’ndan gelen teklif üzerine senaryo ve Mehmet Şevket Eygi’den gelen talep ile de romanlaştırdığını anlatır. (13:05) Bugün Gazetesi’ndeki günlük yazısı dışında bir de Huzur Sokağı için ayrılan sütuna hazırlık yapmaya başlayan Şenler, bu süreçte emrivaki ile de olsa romanın birinci cildini tamamlamış olur. (14:58) Hapishanede kaldığı süre zarfında iki şiir dışında hiçbir şey yazamadığından ve çıktıktan sonra da Nur Yayınevi’nden basılmak üzere Huzur Sokağı’nın 2. cildi üzerine çalıştığından bahsetmektedir. (16:31) Timaş, Nur Yayınevi ve korsan baskı üçgeninde kalan Huzur Sokağı romanının yayınlanma sürecine de değinir. (21:00) Türkan Şoray’ın başrolünü oynadığı filmde, Huzur Sokağı romanının adı Birleşen Yollar olarak değiştirilir ve Şenler, filmin Ankara’da yapılan galasına davet edilmez. (22:19) Onayı alınmadan hiçbir sahnenin çekilmeyeceğine dair bir madde ile hazırlattığı anlaşmaya rağmen filmin son kısımlarındaki bazı sahnelerin kendisinden habersiz bir şekilde çekildiğini ve Türkan Şoray’ın kendisinden uzak tutulduğunu ifade eder. (28:12) Huzur Sokağı’nın çekimleri sırasında Türkan Şoray ile kurduğu dostluğa ve bazı sahnelerde yaşananlara da değinmektedir. (47:36) Şenler, başkanı ve aynı zamanda kurucusu olduğu İdealist Hanımlar Derneği’nde başkan yardımcısı olan Emine Erdoğan ile dostluğundan ve Erdoğan çiftinin evliliğine aracı olduğundan da bahsetmektedir. (1:00:28)

4. Kısım: “Gençliğin Izdırabı” isimli kitabında konu ettiği meselelere değinen Şenler, kadınlara özel verdiği konferanslardan bahseder. (5:25) Gençlik yıllarından önce Kuran-ı Kerim eğitimi olmadığını ve okumayı, konferanslara başladığı dönemlerde kendi kendine ve bir gecede öğrendiğini aktarır. (6:19) Sadece kadınlara verdiği konferanslar yoğun talep gördüğü için yurt geneline yayılır. (7:52) Kurucusu ve başkanı olduğu İdealist Hanımlar Derneği 12 Eylül Darbesi’nden sonra kapatılır. (9:39)