Saibe Fırçacı ile sözlü tarih görüşmesi

Abstract

1908 yılında Erzurum’da doğan Saibe Fırçacı’nın babası Erzurum’daki Erzincan Çarşısı’nda bakkallık yapar. Sonrasında I Dünya Savaşı’na katılır ve Allahuekber Dağlarında şehit olur. Önce mahalle mektebine başlayan Fırçacı, daha sonra Cumhuriyet’in ilanı ile açılan İsmet Paşa İlkokulu'na devam eder. Okuldaki hocalarının hepsinin kadın olduğundan bahseder. Mahalle mektebinde Kuran-ı Kerim ağırlıklı eğitim aldıklarını, Perşembe günü ilahi okuduklarını, resmi tatillerin Cuma günü olduğunu söyler. Mahalle mektebinde okurken sırada otururlar ve hocaları düzenli olarak tırnak kontrolü yapar. Harf inkılabı olunca kursa giderek Latin alfabesini öğrenir. Cumhuriyet Bayramları’nda resmi geçitlere ellerinden bayraklarla katıldıklarını, toplar atıldığını, süvarilerin geçtiğini anlatır. Kazım Karabekir’den bahsederken onu “Öksüzler Babası” diye nitelendirir. Cumhuriyet ilan edildiğinde on gün, gece gündüz bayram yapılır, maytap atılır ve çalgılar çalınır. Fırçacı görüşmede kendi çocukluğunu görüşmenin yapıldığı tarihteki çocuklar ile karşılaştırır. Savaş sonrası çok yokluk çektiklerini, halkın çok fakir olduğunu, yumurta buldukları zaman bayram ettiklerini, ot yediklerini ve kuşburnu kökünden çay yaptıklarını anlatır. Rusların Erzurum’u işgalinde hocalarının tuz, ekmek ve Kuran-ı Kerim alarak Ruslarla görüşmeye gittiklerini söyler. Bu dönemlerde Ruslardan değil Ermenilerden zarar gördüklerini söyler.