Osmanlıdan Cumhuriyete Sümerbank Beykoz Deri Kundura Fabrikası

Abstract

Bu çalışmada derinin insanlık tarihi boyunca kullanımı ve derinin insanın yaşamındaki yerinin önemi üzerinden Osmanlı Devleti'ndeki geleneksel deri üretim sanayinin Cumhuriyet'e geçişi anlatılmaktadır. Osmanlı Devleti'nde deri üretiminin esnaf teşkilat yapısına etkileri ve İstanbul'da deri üretim geleneğinin yerleştiği semtler; ayrıca Avrupa'daki üretim sürecinin Osmanlı Devleti'nin geleneksel üretim yapısında yol açtığı değişimler anlatılmaktadır. Sanayi Devrimi'nin etkisiyle ortaya çıkan Beykoz Deri Kundura Fabrikası'nın Osmanlı Devleti'nden Türkiye Cumhuriyeti'ne geçişte uğradığı değişimler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sümerbank Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası Türkiye'deki ilk fabrikalardan birisi olması nedeniyle, üretim geleneği açısından önemli bir örnektir. Beykoz ilçesi, barındırdığı fabrikalarla üretim üzerine varlığını inşa etmiş ve işçilerin yaşamı üzerinden gelişen bir ilçe olmuştur. Araştırmada Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası'nda iki kuşak çalışmış ve Deri İş Sendikası'na Genel Başkanlık yapmış Yener Kaya ile yapılan görüşme ile sözlü tarih çalışması gerçekleştirilmiş; ayrıca Beykoz Deri Kundura Fabrikası'nın Cumhuriyet dönemindeki yapısı, üretim kalitesi, işçilerin çalışma koşulları, Beykoz ilçesine etkileri ve deri sektörünün iktisadi açıdan Yeni Cumhuriyet için taşıdığı önem incelenmeye çalışılmıştır.

In this thesis is explained the tranfer of traditional leather production of The Ottoman Empire to The Republic of Turkey via history of leather usage and importance of leather in the part of the human life. Effects of leather production in The Ottoman Empire to the structure of artisan organization and the districts where production had made in Istanbul, also changes that the production process in Europe had made on the traditional leather production of The Ottoman Empire are explained. Changes that Beykoz Leather Shoe Factory arisen by the effects of the Industrial Revolution had been undergone during transition from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey has been tried to be examined. Sümerbank Beykoz Leather and Shoe Factory is an important example in regard of production tradition, because it is one of the first factories in Turkey. Beykoz district with factories had built its presence on production, and it had been a district thriving on the lives of workers.In this research oral historical work is formed by having an interwiev with Yener Kaya who had worked in the Beykoz Leather and Shoe Factory for two generations and had been President of The Leather Employment Syndicate; also it is tried to be explained the structure of Beykoz Leather and Shoe Factory in the republic era, quality of production, working conditions of workers, effects of the factory to Beykoz district, also the economical importance of the leather sector for the New Republic.