Öğretmenlerin ve mezunların bakış açılarından Ermeni azınlık okullarında tarih öğretimi

Abstract

Tarihi oldukça eskilere dayanan özel Ermeni azınlık okulları Osmanlı döneminde 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi'ne kadar devletten bağımsız olarak yönetilen okullarken bu nizamname ile devletin kontrolü altına alınmaya çalışıldıysa da devletin bu amacını tam olarak gerçekleştirdiği söylenemez. Ancak Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurulmasıyla birlikte tüm azınlık okulları gibi Ermeni okulları da devlet tarafından yabancı okullarla birlikte denetim altında tutulmak istenmiştir. Bu amacın gerçekleşmesi yönünde devlet kurumları tarafından çok sayıda genelge ve yasa çıkarılmıştır. Günümüze kadar, özellikle politik nedenlerden ötürü, sayıları giderek azalan özel Ermeni azınlık okulları merkezi olarak belirlenen ve tüm ülkede ortak olarak okutulan Türkçe ve Türkçe kültür derslerini görmektedir. Özellikle devlet tarafından çok önem verilen ortaokul kademesinde Sosyal Bilgiler ve lise kademesinde Tarih dersleri mevcut içeriğiyle azınlık okullarında da okutulmaktadır. Bu derslerin içeriğinde Ermeniler başta olmak üzere Türkiye'deki azınlıklarla ilgili konular yer almaktadır. Bu araştırmanın amacı tarih öğretiminde azınlıklara ait konuların anlatımının Ermeni azınlık okullarında ne şekilde gerçekleştiğini tespit etmektir. Bu nedenle bu okullarda görev yapan Tarih ve Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin ve bu okullardan mezun olan Ermenilerin görüş ve düşünceleri önem taşımaktadır. Ermeni okullarından mezun olan 24 kişi ve bu okullarda görev yapmakta olan 9 Tarih/Sosyal Bilgiler öğretmeni ile yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilerek konu hakkında ayrıntılı veriler toplanmıştır. Toplanan verilerin güvenilirlik çalışması ise uzman görüşlerine başvurularak yapılmıştır. Elde edilen veriler nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi aracılığıyla analiz edilmiştir. Alınan yanıtlar nicelleştirilerek ana ve alt kategoriler şeklinde tablolar halinde verilmiş ve yanıtlardan alıntılar yapılarak veriler yorumlanmıştır. Bu çalışmada kendileriyle mülakat gerçekleştirilen kişiler, sorulan sorulara genel olarak tarih konularının yer aldığı ders kitaplarındaki azınlıklara ait sunumun değiştirilmesi yönünde yanıtlar vermişlerdir. Özellikle Ermenilerin anlatıldığı konuların öğrencilerin tarih derslerine kuşkucu yaklaşmalarına ve bu derslerden uzaklaşmalarına neden olduğu sonucu çıkmaktadır. Tarih derslerindeki Ermeni sunumundan hoşnut olmayan Ermeniler, sözlü tarih anlatımlarını kendilerine daha yakın bulmaktadır. Kendileri açısından asıl sorunun devlet okullarıyla aynı müfredatın okutulması değil mevcut müfredatın içeriği olduğunu belirtmektedirler. Tarih/Sosyal Bilgiler öğretmenleri ise Ermenilerle ilgili konuların anlatımı sırasında öğrencilerin büyük bölümünün sessiz kalmayı tercih ettiklerini ve kendilerinin de bu konular sırasında gerildiklerini vurgulamaktadırlar. Özel Ermeni azınlık okullarından mezun olanlar ile bu okullarda görev yapan Tarih ve Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin verdiği yanıtlar büyük oranda birbirleriyle paralellik göstermektedir. Bu durum ise özellikle en önemli eğitim materyali olan ders kitaplarında Türkiye'deki azınlıkların sunuş biçiminin yeniden gözden geçirilerek düzenlenmesi gerekliliği sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

Armenian Minority Schools whose history go back to considerable old times were managed free from the state in Ottoman Period until 1869 General Staff Regulations of the Ministry of Education, but with this regulation they tried to be taken under control of the state no matter it can't be told that the state was not able to realize that aim. However, with the foundation of Turkish Republic, like all the minority schools, Armenian schools were also wanted to be kept under control of the state together with foreign schools. In order to carry out this purpose, a good deal of circulars and regulations were introduced by state institutions. Until now, especially because of political reasons, Armenian minority schools whose number increase gradually study Turkish and Turkish Cultural courses determined centrally and are common in the whole country. Primarily, social sciences courses in the secondary school level which the state gives great importance and history courses in the high school level are studied in minority schools with their available content. In the contents of these courses, topics related to Armenians and other minorities in Turkey are included. The aim of this study is to fixate how topics related to minorities are carried out in Armenian minority schools in teaching history. Because of that, views and thoughts of teachers of history and social sciences working in these schools and the Armenians graduated from these schools are important. A semi-structured interview was made with 24 graduates of Armenian schools and 9 history/ social sciences teachers working in these schools and detailed data was collected on the topic. The reliability study of the collected data was made by consulting the experts. The data gained was analyzed using content analysis with methods of qualitative data analysis. The answers gained were quantified and were given as tables in main and sub categories and data was interpreted by making quotations from the answers. The people interviewed in this study generally gave answers to questions in the direction that the representation of minorities in history textbooks must be changed. It is seen that especially the lessons where Armenians were told create that students approach the lessons skeptically and become alienated from these courses. Armenians who are not happy with the representation of Armenians in history courses feel closer to oral history narratives. They indicate that the real problem is not studying the same curriculum with state schools, but the content of the available curriculum. And history/social sciences emphasize that while studying the topics about Armenians, most of the students prefer to be silent and they also feel stressed. The answers of the graduates of Armenian schools and the teachers of history and social sciences working in these schools show parallelism with each other to a large extend. This situation infers that the representation of minorities in the textbooks which are the main education materials must be reviewed and edited.