Ayşe Cebesoy Sarıalp'in gözüyle Cebesoy ailesi ve yakın tarih (Sözlü tarih çalışması)

Abstract

Bilinen tarihe katkı sağlayacak birçok olay, bireylerin hayatlarında sözel anlatım şeklinde varlıklarını sürdürmektedir. Aile ve mekanların sahip olduğu kendine özgü tarihlerin de genel tarih yazımına katkı sağlama potansiyelleri vardır. Modern tarih yazıcılığı sürecinde, profesyonel tarihçilerin sözlü kaynak toplama konusuna ağırlık vermeleri ve metodolojik bir deneyim elde etmelerinin geçmişi de çok eski değildir. Buna karşın, özellikle II.Dünya Savaşı'ndan sonraki dönemde sözlü tarih çalışmalarından genel tarih yazıcılığına yardımcı bir disiplin olarak yararlanma çalışmaları hız kazanmış, günümüzde ise daha da etkin ve yaygın bir görünüme kavuşmuştur. Ayşe Cebesoy Sarıalp'in mensup olduğu ailenin birçok mensubu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde ülkenin siyasal ve sosyal hayatında önemli rol oynamış kişilerdir. Bunlar arasında Alsas Lorenli Müşir Mehmet Ali Paşa'dan Macar Ali Paşa'ya, Birinci Dünya Savaşı sonrası kurulan Damat Ferit Paşa kabinesinde Dahiliye Nazırlığı görevini üstlenen Mehmet Ali Gerede'den, Kurtuluş Savaşı'nın önde gelen kişilerinden biri olan Ali Fuat Cebesoy'a kadar çok sayıda önemli kişinin adını saymak mümkündür. Ayşe Cebesoy Sarıalp'in ferdi olduğu ailenin bir başka özelliği de, aile büyükleri arasında İngiliz, Polonyalı, Macar, Fransız, Kürt ve İtalyan birçok etnik kökenli insanın bulunmakta, imparatorluk içerisindeki bu insanların konumları ve siyasal süreçlere etkilerini anlamak açısından önemlidir. Sarıalp, yaşı ve hayat deneyimi açısından, ailenin tarihini en iyi bilebilecek durumdadır. Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde önemli görevler üstlenmiş aile bireyleriyle bir arada yaşamış ve kayıtlara geçmemiş olanlar dâhil, aile içi anlatımlara yakından tanık olmuş ya da yaşananların birincil tanıklarıyla aynı mekanı paylaşma imkânı bulmuştur. Bu yönüyle, yakın tarihin önemli bir tanığı durumundadır.Tez, giriş ve üç bölüm oluşmaktadır. Birinci bölümde, çalışmanın kuramsal çerçevesini ortaya koyabilmek bakımından sözlü tarih kavramı ve sözlü tarihin önemi üzerinde duruldu. Ayrıca, çalışmanın odak kişisi olan Ayşe Cebesoy Sarıalp'in yaşam öyküsüne de bu bölümde yer verildi. İkinci bölümde Sarıalp'in anne, üçüncü bölümde ise baba tarafından soykütüğü irdelendi, önemli olay ve kişilerin hayat öyküleri ışığında tarih yazımına katkı sağlayacak anı ve olaylar üzerinde duruldu.

Many events that will make a contribution to the known history, maintain their existences in the form of verbal expression in individuals' lives. The specific histories owned by the families and places have also the potentials to make contributions to the writing of general history.In the process of Modern historiography, it does not date back to a long time that professional historians started to concentrate on gathering verbal resources and gaining methodological experience.On the contrary, especially after the second World War period, using the verbal history studies as a contributory discipline of writing the general history gained more speed, and today it has reached to a more effective and widespread view.Many members of Ayşe Cebesoy Sarıalp's family are the people who played prominent roles in the country's political and social life during the Ottoman and Republican periods. It is possible to give the names of Mushir (Field Marshal) Mehmet Ali Pasha from Alsace-Lorraine, Hungar Ali Pasha, Mehmet Ali Gerede, who undertook the Minister of Interior Affairs position in Damat Ferid Pasha's cabinet that wasestablished after the First World War, and one of the most important persons of Independence War as Ali Fuat Cebesoy.Another characteristic of Ayşe Cebesoy Sarıalp's family is that there were many persons with the ethnic origins of British, Polish, Hungarian, French, Kurdish, and Italian among her family elders. This fact is important for understanding the positions and effects of the people with various ethnic origins in the imperial structure.In terms of age and life experience, Sarıalp is in the best position to know the history of the family. She lived together with the family members who undertook important tasks during the Ottoman and the Republican periods, and including the unrecorded ones, she became a close witness of narratives by family members or got the opportunity to share the same room with the primary witnesses of all these events. In this aspect, she is an important witness of the recent history.The thesis consists of the introduction chapter and three consecutive chapters. In the first chapter, it focuses on the verbal history concept and importance of the verbal history for determining the theoretical frame of the study. Besides that, the life story of Ayşe Cebesoy Sarıalp is given in this section as the focal person of this present study.