Being and becoming professional:work and liberation through women`s narratives in Turkey

Abstract

This study focuses on the relationship between women's work and women's liberation and emancipation from male domination by examining, within a feminist epistemological and methodological standpoint, the personal and occupational experiences of women doing professional work in Turkey. The aim of this study is to make a conceptual discussion by referring to the field of professional work and the particular form it takes in the Turkish case. Patriarchy at professional work, which operates differently than it does in waged work, has been approached with a socialist feminist standpoint. However, socialist feminist conceptualisation of patriarchy at work has been interpreted with a special focus on different forms of patriarchy. According to this, patriarchy is an incomplete formation which IV manifests itsef in different actual forms. Due to its changing and fluid nature it is maintained in different social practices. This interpretation of patriarchy with the notions of "manifestation" and "practice" provides for conceptualising the contextual features of patriarchy without being lost or dispersed in the contextuality of the patriarchal operations. It connects different contexts that arise from regional, religional, ethnic, racial, or class-based effects or social, economic, political and historical conditions without reducing them to a generalised sameness. In this context, women's becoming and being professionals in Turkey in the early republican period appears to be a significant example. In Turkey, Kemalism appears to be the practice which determines not only the professions but also the conditions of women's entery to the public realm as educated professionals. In this connection patriarchy is manifested within the interacting practices of professionalism and Kemalism. As the research design of oral history narratives of 18 women and some other biographic and historical sources indicates, women internalised professional values above and beyond Kemalist values together with their patriarchal contents. Although being professional has a certain liberating effect on women's lives they had to deal with patriarchal manifestations within the practices of professionalisma and Kemalism.

Bu çalışma, Türkiye'de uzman meslekler alanında yer alan kadınların öz yaşam deneyimlerine başvurarak, kadının çalışması ile erkek egemenliğinden kurtulması ve özgürleşmesi arasındaki ilişkiyi feminist bir yaklaşımla sorgulamaktadır. Amaç, uzman meslekler alanının ve Türkiye örneğinin verdiği ipuçlarından hareketle, çalışma yaşamında ataerkilliğin kavramsal içeriğini tartışmaktır. Uzman meslekler alanında, ücretli emek alanında olduğundan farklı olmakla birlikte meslek ideolojisinin öngördüğü biçimlerde tezahür eden ataerkillik, sosyalist feminist bir perspektifle ele alınmıştır. Bu perspektifin kavramsal çerçevesi ataerkilliğin farklı görünümlerini dikkate alarak yorumlanmıştır. Bu yoruma göre ataerkillik farklı pratikler ya da pratikler bütünü içinde, farklı formlarda tezahür eden tamamlanmamış bir yapılaşmadır. Ataerkillik, değişken doğası sayesinde farklı pratiklerin doğal parçası haline gelerek devamlılığını korur. 'Tezahür" ve "pratik" kavramlarım kullanarak yapılan bu yorum, ataerkilliğin, din bölge, ırk, etnik köken, sınıf gibi toplumsal farklılıklara; politik, ekonomik, tarihsel ve sosyal koşullara göre değişen yapısını, tekbiçimliliğe düşmeden ve çeşitlilik içinde kaybolmadan kavramsallaştırmaya çalışır. Bu çerçevede, Türkiye'de, erken Cumhuriyet döneminde kadınların, özellikle erkek egemen uzmanlık alanlarına girmeleri ve bu alanlarda yer almaları dikkate değer bir örnektir. Erken Cumhuriyet döneminde Kemalizm, uzman meslekler alanının kendisini ve kadınların mesleki becerilere sahip profesyoneller olarak kamusal alanda yer alma koşullarını belirleyen bir pratik olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda uzman meslekler alanında ataerkillik, etkileşim içindeki profesyonalizm ve Kemalizm pratikleri içinde tezahür eder. Cumhuriyetin ilk 20 yılında meslek sahibi olmuş 18 kadının sözlü tarih anlatılarına, tarihsel dokümanlara ve tanıklıklara başvurularak gerçekleştirilen araştırma sonuçlan göstermektedir ki, meslek sahibi olmak, Kemalist değerlerin yanı sıra mesleki değerleri tüm ataerkil içerikleri ile birlikte benimseyen kadınlar için özgürleştirici bir etki yaratmıştır. Buna karşılık, Cumhuriyetin ilk nesil meslek kadınları eğitimde, çalışma yaşamında ve aile içinde ataerkilliğin çeşitli tezahürleri ile mücadele etmek durumunda kalmışlardır.